Rozmieszczenie drzew w ogrodzie – musisz to wiedzieć

Wybór i rozmieszczenie drzew w ogrodzie, powinny być szczególnie dobrze przemyślane. Drzewa sadzimy na lata, stanowią one szkielet ogrodu. Nie da się ich co chwilę przesadzać, jeśli dojdziemy do wniosku, że nie pasują do koncepcji. Posadzone w nieodpowiednim miejscu, mogą powodować szkody i frustrację właściciela ogrodu oraz sąsiadów.

Jak zatem planować rozmieszczenie drzew? Co brać pod uwagę?

Jakie zachować odległości: od domu i ogrodzenia?

Jak sadzić drzewa w ogrodzie?

O tym właśnie dowiesz się z tego wpisu.

O doborze roślin (także drzew) – pisałam tutaj. Zachęcam Cię do przeczytania wpisu, bo dziś nie będę powielała, tamtych spostrzeżeń.

Dobierz drzewa do wielkości działki

Najpierw oceń jaką ilością miejsca dysponujesz. Pamiętaj, że drzewa rosną nie tylko na wysokość, ale też na szerokość.

Mówisz, że to oczywiste?

Cóż… zdarzyło mi się zapytać osobę sadzącą buk (bo akurat taka ładna siewka gdzieś rosła i czemu by jej nie przygarnąć) – czy nie będzie jej przeszkadzała korona o 20. metrowej średnicy, na działce niewiele większej szerokości… mina tej osoby – bezcenna (!).

Więc powtórzę raz jeszcze – przed zakupem zawsze sprawdź maksymalne rozmiary jakie drzewo osiągnie i wybierz konkretną odmianę. Gdzie to sprawdzisz?

Rekomenduję Katalog Związku Szkółkarzy Polskich, jako rzetelne źródło informacji o roślinach. Nic z tego nie mam, po prostu jestem fanką 🙂

Niech Cię nie zwiedzie, że drzewa rosną powoli – po kilkunastu latach będą już solidne.

Oczywiście jedne gatunki rosną wolniej (np. dąb), a inne szybciej (np. brzoza). Co nie zmienia faktu, że jak będzie za duże to ktoś będzie miał z nim kłopot – albo Ty, albo Twoje dzieci (albo sąsiad).

Drzewa do dużego ogrodu

Wielkość drzew

Na dużym podwórku powinny rosnąć duże drzewa. Dlaczego?

Bo kilkumetrowe, szczepione drzewka, na działce o powierzchni ponad 1500 m kw., wyglądają nieproporcjonalnie. Podobnie jak drzewka dużo niższe od bryły domu.

To wszystko ma znaczenie: wielkość działki, wysokość domu i drzew – musi zachowywać proporcje względem siebie.

Korzenie drzew

Pamiętaj, że szerokiej koronie drzewa odpowiada szeroki system korzeniowy (który trzyma drzewo, żeby się nie wywróciło). Takie silne korzenie mogą naruszać fundamenty budynków, ogrodzeń, mogą deformować ścieżki, więc nie mogą się znajdować w ich pobliżu.

Więcej o korzeniach pisałam w artykule o odległościach drzew od instalacji.

Cień drzew

Szeroka korona to także duży cień pod nią.

Ma to znaczenie w przypadku skupiska drzew, nieco mniejsze, gdy drzewo rośnie samotnie.

Poza tym wielkie drzewa pochłaniają dużo wody i substancji odżywczych z podłoża, co stwarza trudne warunki roślinom rosnącym pod nimi. Czasami wręcz nie warto na siłę robić rabaty pod dużym drzewem.

Zalety dużych drzew

Niewątpliwą zaletą długowiecznych drzew jest to, że nie wymagają zbyt dużej pielęgnacji. Rośliny dobrze dobrane do warunków glebowych i strefy mrozoodporności radzą sobie same.

Ze względu na wielkość, nie sposób ich przeoczyć, toteż stanowią rzucający się w oczy walor ozdobny.

Ponadto drzewa tworzą przyjemny mikroklimat, który docenimy w upalne dni.

Drzewa do małego ogrodu

W małym ogrodzie sprawdzą się okazy dorastające do 6-8 m wysokości. Wiele gatunków występuje w odmianach spełniających ten wymóg i karłowych. Poznasz je po tym, że w łacińskiej nazwie odmiany będzie słowo: ‘Nana’, ‘Nanum’ lub ‘Compacta’.

Przykład: jesion wyniosły Fraxinus excelsior – to drzewo wysokości 40 m i szerokości 30 m, a Fraxinus excelsior ‘Nana’ – to jego mniejsza forma, do 4 m wysokości i ok 3 m szerokości). Jest różnica, co nie? Dlatego odmiana ma znaczenie.

Także drzewa owocowe, w większości są niskopienne i znakomicie się sprawdzą w małych ogrodach (i jest z nich pożytek… przy założeniu, że będziesz je pielęgnować). O tym przeczytasz we wpisie: jak rozplanować drzewa owocowe w ogrodzie.

Nie bój się liści

Jako mała dziewczynka bardzo nie lubiłam zagrabiania liści.

Teraz wiem, że ogród bez drzew liściastych to wielka strata potencjału.

Dlaczego?

• Drzewa liściaste poprawiają mikroklimat: osłaniają przed palącym słońcem, zwiększają wilgotność powietrza, chronią przed wiatrem, dostarczają tlenu, zatrzymują kurz i zanieczyszczenia, chronią przed hałasem.

• Liście szumią, uspokajają, wprowadzają dynamizm, ruch. Wiosną czekamy z niecierpliwością aż się pojawią, latem przesiadują wśród nich ptaki i wiją gniazda w gałązkach; jesienią – cieszą kolorami.

• Drzewa liściaste mogą służyć jako naturalne bariery wiatrowe, chroniąc dom i ogród przed silnymi wiatrami.

• Zwiększają prywatność blokując widok na sąsiednie posesje oraz zwiększają wartość nieruchomości, dodając do niej naturalnego uroku i atrakcyjności.

A że spadają i trzeba je grabić? Nauczyłam się, że nic nie zbiera liści tak skutecznie jak kosiarka (niby kosisz trawę, a liście też znikają).

Ciekawostka:

Wiesz, że liście usuwa się tylko z trawnika? Na rabatkach mogą spokojnie zostać i przerabiać się na kompost liściowy (zakładam tu, że nie są to rabaty żwirowe, bo wtedy bez odkurzacza do liści, czeka żmudna praca).

A liście na trawniku? Tych drobnych (np. z brzozy) – być może nawet nie zauważysz, bo wiatr szybko przemieści je dalej, ale duże i ciężkie (np. z orzecha włoskiego) – trzeba sprzątnąć samemu.

@krzakowisko Czy drzewa i krzewy liściaste są problematyczne jesienią? No bo przecież śmieją i trzeba je grabić. Jeśli posadzimy je na rabatach, a nie w trawniku, to problem grabienia prawie nie istnieje. A jak u Was? Lubicie grabić, czy nie musicie? #jesień #liscie #grabienie #ogrod #HPRadicalReuse ♬ Sunrise – Official Sound Studio

Naprawdę szkoda rezygnować z drzew liściastych zwłaszcza, że wkoło jest pełno ogrodów “patelni”, z karłowymi nasadzeniami. Urok kolorowych liści wynagrodzi Ci niedogodności związane z grabieniem.

Drzewami, które wymagają sporo pracy i zabiegów pielęgnacyjnych są za to drzewka owocowe. Owoce trzeba zebrać (w przeciwnym razie grozi Ci chmara os), gałęzie odpowiednio przyciąć, zadbać o to, by szkodniki i choroby nie pokrzyżowały planu skosztowania własnych owoców. Ale tak to już jest z ogrodem użytkowym – zebranie owoców wymaga pracy.

Na szczęście wszelkie prace ogrodowe możesz usprawnić i oszczędzić czas potrzebny na pielęgnację, dzięki właściwemu ich zaplanowaniu oraz sprytnym trikom. Pomaga w tym kurs: “Ogród bez wysiłku”, z którego skorzystały już setki osób.

Rozmieszczenie drzew – 3 zasady kompozycji

Powiązanie z krajobrazem

Jeśli masz szczęście posiadania działki w malowniczym miejscu, z widokiem na: jezioro, góry, wysoką zieleń sąsiednich działek, las lub grupę wyniosłych drzew – to wykorzystaj to i połącz optycznie swój ogród z otaczającym krajobrazem.

Jest to szczególnie istotne w małych ogrodach i na ciasnych podwórkach.

Nie sadź żywopłotu, który ten widok zasłoni i wprowadzi silnie zaakcentowaną granicę, zmniejszając i zamykając przestrzeń. Na przekór powszechnym tendencjom zasłaniania się ze wszystkich stron – spraw, by granice działki były niewidoczne.

Masz świetną okazję “zapożyczyć wizualnie” przyległy teren i wywołać wrażenie, że Twoja działka jest większa. Przy okazji zyskasz dobre tło, na którym rośliny na rabatach będą się pięknie komponować.

Co za tym idzie – nie sadź drzew, które wyglądają na tym tle, jak kwiatek przy kożuchu. Palmy czy bananowce, które coraz częściej pojawiają się w polskich ogrodach, za którymi widać brzozowy lub sosnowy lasek, są nie na miejscu. Skąd to wiadomo? Natura by tak tego nie posadziła.

Efektowność

Drzewa przeznaczone do oglądania z bliska: rosnące niedaleko wejścia do domu, strefy wypoczynku lub po prostu znajdujące się w małym ogrodzie – powinny być szczególnie efektowne.

Ich wyróżnikiem może być niezwykły pokrój (kolumnowy, kulisty, stożkowy), szczególnie uformowana korona (zwisająca, parasolowata, skrzynkowa), liście o wyjątkowym kształcie, kolorze lub ładnie przebarwiające się jesienią czy też kwiaty i owoce.

Pokrój powinien pasować do otoczenia (patrz punkt wyżej) oraz do stylu, w którym jest urządzany ogród. Umieszczenie geometrycznych koron drzew, na swobodnym, naturalnym tle, może być trudne dla początkującego ogrodnika, który nie ma jeszcze wyczucia. Łatwo tu popełnić błąd.

Przy wyborze drzew zwróć uwagę na to, kiedy wiosną wypuszczają liście. Bo może się okazać, że będziesz oglądać same gałęzie do drugiej połowy maja. Nie ma problemu, jeśli wcześniej będą kwiaty, ale np. katalpa ani nie kwitnie wiosną, ani nie ma liści.

Druga sprawa, to kiedy te liście opadają. Taki np. grujecznik potrafi być “łysy” już pod koniec września. Zajrzyj do wpisu o jesiennych liściach.

Oczywiście każdą z tych sytuacji da się uratować dobrą kompozycją roślin towarzyszących, w czym niewątpliwie pomoże kurs “Rabata na długie lata”. Zajrzyj do niego, jeśli chcesz założyć rabatę atrakcyjną o każdej porze roku.

Jaki efekt chcesz osiągnąć?

• Drzewa o zwartej koronie i regularnym kształcie, wprowadzają do kompozycji porządek; smukłe – kolumnowe są elementem dynamizującym; a kuliste i parasolowate – uspokajającym i statycznym.

• Drzewa o koronie formowanej na płasko lub w skrzynki dobrze wyglądają w ogrodach nowoczesnych. Sadzone w szpalerze, bardzo silnie przyciągają wzrok. Dotyczy to również drzewek owocowych: jabłoni, grusz, które formowane w palmety (czyli na płasko), wyglądają bajecznie.

• Kwitnące drzewa tworzą nastrój romantycznej lekkości i radości.

• Drzewa, których liście przebarwiają się jesienią, rozjaśniają otoczenie nawet w pochmurne i deszczowe dni.

• Iglaste zachowają kolor także zimą. Sprawdzą się więc do zasłonięcia niechcianych widoków lub jako miejsce powieszenia lampek choinkowych, z okazji Świąt Bożego Narodzenia.

Gdzie nie sadzić drzew?

Nie ma przepisów regulujących rozmieszczenie drzew na działce, ale logika i doświadczenie podpowiadają:

Nie sadź zbyt blisko ściany budynku

Dotyczy to szczególnie drzew dużych i szybko rosnących, których korzenie mogą uszkodzić fundamenty, a gałęzie – zagrozić oknom, dachowi, czy elewacji. Liście opadające jesienią – mogą zapychać rynny.

Odległość drzewa od domu powinna być nieco większej niż promień korony dorosłego drzewa (dlatego – znowu powtórzę – te docelowe rozmiary trzeba znać).

Lepiej nie sadź drzew blisko granicy działki

Korzenie mogą zagrozić fundamentom, a gałęzie przechodzące do ogrodu sąsiada mogą mu przeszkadzać, zacieniając jego ogród, zrzucając liście – i awantura gotowa.

Sąsiad może żądać od Ciebie obcięcia gałęzi przechodzących na jego stronę, a jeśli nie zareagujesz – sam może to zrobić. Mało tego – jeśli Twoje drzewo uszkodzi ogrodzenie lub jakieś elementy na posesji sąsiada, to może on się ubiegać o naprawienie szkód lub zwrot kosztów.

Ale jeśli sąsiad jest fajny, a macie bardzo małe ogródki – to wystarczy, że on ze swojej strony posadzi np. śliwkę, a Ty wiśnię (tak żeby gałązki częściowo przechodziły) i wspólnie możecie korzystać z owoców – takie cudowne rozmnożenie. Dlatego dobrze utrzymywać ciepłe, albo chociaż poprawne relacje z sąsiadami.

Nie sadź drzew w pobliżu instalacji

Korzenie drzew mogą łatwo uszkodzić instalacje podziemne.

Także wysokie drzewa sadzone pod liniami z prądem są problematyczne. Ich położenie sprawia, że może być konieczne obcięcie gałęzi, po którym drzewa są zdeformowane i brzydkie.

Rozmieszczenie drzew względem domu

Drzewa wpływają na mikroklimat nie tylko ogrodu, ale i domu. Dlatego warto wykorzystać ich pozytywny wpływ.

Od południowej strony możesz sadzić drzewa liściaste. Latem liście osłonią dom przed palącym słońcem, sprawiając, że nie będzie się tak nagrzewał.

Za to w okresie bezlistnymi, słońce będzie mogło go dogrzać.

Od strony południowej i południowo-zachodniej posadź drzewa owocowe. Taka lokalizacja korzystnie wpłynie na ich owocowanie.

Zaś z drugiej strony domu (północnej, północno-wschodniej i południowo-wschodniej) – sprawdzą się drzewa i krzewy iglaste, jako ochrona przed zimnym wiatrem, co szczególnie docenisz zimą.

Zajrzyj też do artykułu o polecanych przeze mnie gatunkach drzew, które nie powinny przysporzyć kłopotów nawet zupełnie zielonym.

Mam nadzieję, że odnajdujesz tu wskazówki dla siebie. Jeśli dopiero zastanawiasz się jak zaplanować swój ogród marzeń – pobierz bezpłatne materiały szkoleniowe. W Zielonej BAZIE znajdziesz podpowiedzi, nagrania, gotowe zestawy roślin, pomocne w samodzielnym projektowaniu.